70. rocznica wysiedleń na Zamojszczyźnie
W związku z 70. rocznicą wysiedleń na Zamojszczyźnie Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Lublinie zorganizował w dniach 27–30 listopada 2012r. cykl wydarzeń upamiętniających tamten tragiczny czas. W konferencjach naukowych uczestniczyli przedstawiciele naszej szkoły.
27 listopada
Otwarcie plenerowej wystawy na Rynku Solnym w Zamościu, poświęconej 70 rocznicy wysiedleń na Zamojszczyźnie. Wystawa została zorganizowana przez IPN w Lublinie i będzie udostępniona mieszkańcom do 17 grudnia 2012r. Następnie w sali koncertowej Muzeum Zamojskiego odbyło się spotkanie autorskie z panią Agnieszką Jaczyńską prezentującą abum pt. „Sonderlaboratorium SS Zamojszczyzna” wydany przez Instytut Pamięci Narodowej, w którym autorka przedstawiła wydarzenia na Zamojszczyźnie w latach 1942- 43.
28 listopada
Blok międzynarodowej konferencji naukowej na temat “Wysiedlenia jako zjawisko demograficzne”. Prelegenci przedstawili:
1. Terminologię dotyczącą migracji i jej wpływ na kształtowanie opinii i ocen- szczególną uwagę zwrócono na słowo “wypędzenie”, którego użycie zaciera różnice pomiędzy skrzywdzonymi i krzywdzącymi.
2. Tworzenie państw narodowych i ich wpływ na przesiedlenia w Europie od końca XVIII wieku.
3. Konsekwencje etniczne, religijne i narodowościowe migracji politycznych na ziemiach polskich w latach 1939- 1950.
4. Rolę migracji w kształtowaniu przemian ludnościowych w Polsce po II wojnie światowej i wynikające z tego skutki.
5. Przedstawienie losów ludności Zamojszczyzny w obozie koncentracyjnym Auschwitz (liczba transportów, losy ludzi, procedura obozowa, operacja Werwolf).
6. Wysiedleńcy z Zamojszczyzny na Majdanku (Majdanek jako obóz przejściowy, losy ludności, liczba transportów i osadzonych- trudna do ustalenia).
7. Losy dzieci z Zamojszczyzny w dystrykcie warszawskim.
8. Ludność “pozostawiona” na Zamojszczyźnie i jej losy na podstawie dokumentów Rady Głównej Opiekuńczej.
29 listopada
II część konferencji naukowej nt. “Wysiedlenia jako narzędzie polityki ludnościowej w Europie w XX wieku”.
Pierwsze wystąpienie prezentował prof. Grzegorz Janusz z UMCS w Lublinie na temat: Etniczność jako przyczyna przesiedleń w XX w. Profesor główny nacisk kład na kryterium narodowościowe jako przyczynę wysiedleń, przesiedleń i migracji ludności z jednego państwa do innych. Wspomniał również o kryterium religijnym, etnicznym, dobrowolnych przesiedleniach, przesiedleniach na skutek decyzji władz państwowych, decyzji międzynarodowych, przyczynach losowych.
Kolejne wystąpienie dotyczyło Wysiedleń i ruchów ludnościowych na Pomorzu Gdańskim w latach 1939-1945. Przygotowane zostało przez prof.Andrzeja Gąsiorowskiego a wygłoszone przez Panią Barbarę Męczykowską. Dotyczyło ono akcji osiedleńczej Niemców na terenie Pomorza Gdańskiego spowodowanego głównie przyczynami gospodarczymi i przemysłowymi.
Bardzo ciekawe wystąpienie wygłosił dr Mirosław Sikora z IPN oddział Katowice na temat Przebudowy etnicznej, gospodarczej i ekonomicznej na terytorium ziem polskich wcielonych do III Rzeszy. Pan Sikora zawęził temat głównie do ziem Górnego Śląska, wskazując na planowe działanie władz niemieckich działających na terytorium Polski zmierzających do planowania przestrzennego, standaryzacji wielkości miast i miasteczek, optymalnego rozmieszczenia ludności na danym terytorium.
Czwarte wystąpienie dr Agnieszki Łuczka z IPN oddział Poznań dotyczyło Wysiedleń ziemian z Wielkopolski podczas okupacji. Pani Łuczka prezentowała głównie losy właścicieli ziemskich z Wielkopolski podczas okupacji niemieckiej.
Następne wystąpienie Pani Barbary Męczykowskiej z IPN oddział Gdańsk dotyczyło Modelu wysiedleń na terenie Gdyni. Podczas tej prezentacji zaprezentowano ciekawostkę w postaci zapisu przez Niemców nazwy miasta Gdynia gdzie jednocześnie w dokumentach na pieczątkach figurowało ono jako Gotenhafen a w tekście jako Gotenhaven.
Jako ostatni wystąpił dr Sebastian Piątkowski z IPN oddział Radom przedstawiając referat na temat Dystrykt Radomski jako obszar realizacji niemieckiej polityki wysiedleń w Generalnym Gubernatorstwie. Konferencja zakończyła się panelem dyskusyjnym.
30 listopada
Kolejna część międzynarodowej konferencji historycznej. Blok poświęcony był wysiedleniom i przesiedleniom po II wojnie światowej. Przedstawione referaty dotyczyły teorii i praktyki powojennej repatriacji na wschodzie i zachodzie, wysiedleń Niemców z Czechosłowacji, ruchy ludnościowe w ZSRR jako element polityki etnicznej. Następna część konferencji dotyczyła zmian demograficznych na Dolnym Śląsku jako skutek powojennej migracji, przesiedleń pod kontrolą państwa oraz migracje elit polskich jako efektu inżynierii społecznej i przesiedleń ludności ukraińskiej. Prelegentami między innymi byli: J.Wróbel (IPN Łódź), P.Majewski (Muzeum II Wojny Światowej), G.Hryciuk (Uniwersytet Wrocławski), D.Szula (Muzeum Gross- Rosen), T.Osoliński (IPN Lublin). Całość konferencji zakończył panel dyskusyjny prowadzony przez prof Piotra Madajczyka (ISP PAN).
Konferencja zorganizowana była przez Fundację Polsko- Niemieckie Pojednanie i Muzeum Zamojskie pod honorowym patronatem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Bronisława Komorowskiego. Udział w niej wzięli historycy, geografowie oraz przedstawiciele młodzieży ZSP4 w Zamościu.
